Η κεφαλαλγία σε ενήλικους, έφηβους και παιδιά

Μιας και οι καιροί μας έχουν προκαλέσει ‘’πονοκέφαλο’’, είναι μια ευκαιρία να μιλήσουμε για τους πονοκεφάλους.

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό κεφαλαλγίας αναγνωρίζονται περισσότεροι από 150 διαφορετικούς πονοκεφάλους, η αιτία και η ένταση συμπτωμάτων των οποίων διαφέρουν. Τους κατατάσσουμε σε δύο κατηγορίες – πρωτοπαθείς – δευτεροπαθείς.

Στους πρωτογενείς πονοκεφάλους ανήκουν:

• Ημικρανία
• Πονοκέφαλος Τάσεως
• Αθροιστική Κεφαλαλγία
• Κεφαλαλγία Προσπάθειας
• Κεφαλαλγία υπνική
• Κεφαλαλγία κεραυνοβόλος

Στους δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες ανήκουν:

• Κεφαλαλγίες από υπέρχρηση φαρμακευτικής αγωγής
• Πονοκέφαλος από τις ρινικές κοιλότητες και το ιγμόρειο
• Κεφαλαλγία σχετιζόμενοι με την χρήση καφεϊνης
• Κεφαλαλγία Λόγω εμμήνου ρύσεως
• Κεφαλαλγία λόγω κατανάλωσης υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ
• Κεφαλαλγία από την κροταφογναθική διάρθρωση
• Κεφαλαλγία λόγω κακής στάσης της σπονδυλικής στήλης
• Κεφαλαλγία του βήχα
• Κεφαλαλγία προσπάθειας (μετά από άσκηση ή καταπόνηση μυϊκή)
• Αυχενογενής κεφαλαλγία

Το 90% του πονοκεφάλων κατά προσέγγιση είναι τάσεως. Δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί οι αιτίες πυροδότησης των πονοκεφάλων αυτών. Στις κάποιες περιπτώσεις φαίνεται να επηρεάζονται από τον τρόπο ζωής (στάση σώματος, ενυδάτωση, διαχείριση του στρες κ.ά.). . Πρώτες αναφορές σε διάφορες μορφές άλλων πρωτοπαθών κεφαλαλγιών συναντώνται στα συγγράμματα του Ιπποκράτη.

Το μεγάλο αυτό ζήτημα της κεφαλαλγίας δεν αφήνει απέξω τους εφήβους και τα παιδιά. Στις περιπτώσεις που η κεφαλαλγία εντοπίζεται σε ανήλικο άτομο, χρήζει οπωσδήποτε παρακολούθησης και εξετάσεων που θα οδηγήσουν στην διάγνωση και μετέπειτα στην αντιμετώπιση. Η ένταση της κεφαλαλγίας είναι σε μεγάλο βαθμό υποκειμενική και εκτιμάται κυρίως από την παρεμπόδιση του παιδιού στην παρακολούθηση του σχολείου ή και άλλων συναφών σχολικών και εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Κατά αντιστοιχία η ένταση της κεφαλαλγίας στους ενήλικες είναι υποκειμενική και εκτιμάται με διάφορα ερωτηματολόγια καθώς και από την παρεμπόδιση του ατόμου να ασκήσει τις καθημερινές ενασχολήσεις του. Επίσης η αξία της κλινικής και νευρολογικής εξέτασης είναι προφανής, καθώς οι ασθενείς με σοβαρές οργανικές κεφαλαλγίες εμφανίζουν ταυτόχρονα άλλα παθολογικά συμπτώματα και σημεία, τα οποία επιμένουν στα ελεύθερα κεφαλαλγίας μεσοδιαστήματα. Η εντόπιση της κεφαλαλγίας εξαρτάται από την ανατομική κεφαλαλγία, ανεξάρτητα από την υποκείμενη αιτιολογία.

Ο πονοκέφαλος στα παιδιά είναι κοινή αντίδραση, ειδικά μετά από τραυματικά γεγονότα ή κακές σχέσεις μεταξύ των γονιών τους ή απομάκρυνση ή χωρισμού των γονιών τους, ή μετά από απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή ζώου ή ακόμα και στις καθημερινές καταστάσεις, όπως η κακή επίδοση στο σχολείο, ο εκφοβισμός από συμμαθητές, η πίεση για επιτυχία στις διάφορες δραστηριότητες. Εξαίρεση στα παραπάνω είναι η ύπαρξη σοβαρής λοίμωξης ή νόσου (Olesen, 2006).

Σημαντικό λοιπόν είναι αρχικά η ακριβής κατάταξη της κεφαλαλγίας καθώς και η διαφοροδιάγνωση περισσότερων του ενός τύπου κεφαλαλγίας. ‘Έχει αναφερθεί ότι μπορεί να συνυπάρχουν περισσότεροι του ενός τύπου κεφαλαλγίας.

Συνοψίζοντας ο πόνος φαίνεται να λειτουργεί διαφορετικά στον κάθε άνθρωπο και ο καθένας τον αντιλαμβάνεται με τον δικό του τρόπο. Στα παιδιά η αντίληψη του πόνου σε σύγκριση με τους ενήλικες είναι διαφορετική. Τα παιδιά συνήθως ακόμα και όταν υποφέρουν δεν σταματούν να κάνουν κάτι που τους ενδιαφέρει και τους ευχαριστεί, όπως είναι το παιχνίδι (Ballotin,2013).

Στους ενήλικες υπάρχουν σαφώς αντικειμενικότερα κριτήρια αξιολόγησης της κεφαλαλγίας, παρόλα αυτά ο πόνος και σε αυτήν την περίπτωση είναι υποκειμενικός.

Οι οδήγιες που προτείνονται τόσο για τις ημικρανίες όσο για τους πονοκεφάλους τάσεως (εφόσον έχει αποκλειστεί σοβαρή ιστική βλάβη εγκεφάλου, υποκείμενη νεοπλασματική εξεργασία του εγκεφάλου,φλεγμονή στα δόντια, στους παραρρίνιους κόλπους ή τους οφθαλμούς, όγκος του εγκεφάλου κ.ά) αλλά και γενικά για τους δευτεροπαθείς πονοκεφάλους έχει να κάνει:

• Με τον τρόπο ζωής δηλ. ενυδάτωση, διαχείρηση του στρες , αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ
• Βελτίωση στάσης σώματος , με ιδιαίτερη έμφαση στην θεραπεία σε πόνο του αυχένα κυρίως με χειροπρακτική (manual therapy)
• Φαρμακευτική αγωγή
• Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην επανεκπαίδευση θέσης της κρανιοαυχενικής και της ωμοπλατοθωρακικής κίνησης σε σχέση με τον ώμο και τον αυχένα
• Άσκηση με συνδυασμένη διάταση, ενδυνάμωση και συγχρόνως διόρθωση στάσης
• Manual Therapy (spinal manipulation, soft tissue therapy και myofascial trigger point therapy)

Αναλύοντας τα παραπάνω, μπορεί κανείς να κατανοήσει την ανάγκη να έχουμε όλοι μας μια σωστή στάση σώματος. Ένας ειδικός φυσικοθεραπευτής σπονδυλικής στήλης μπορεί να βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό στην μείωση της συχνότητας και στην ένταση των κεφαλαλγιών. Η κλασσική φυσικοθεραπεία δεν δείχνει να βοηθά ιδιαίτερα στα παραπάνω αλλά η κινητοποίηση (manual therapy) της κρανιοαυχενικής, ωμοπλατοθωρακικής άρθρωσης και αυχενικής περιοχής με ειδικούς χειρισμούς δείχνει σε κάποιες περιπτώσεις να βοηθά σημαντικά. Η θεραπεία αυτή συμπεριλαμβάνει ένα συνδυασμό ειδικών χειρισμών στην σπονδυλική στήλη και μυοπεριτοναΪκή θεραπεία.

Πολλές φορές ο ασθενής αναλώνεται στην ακριβή ‘’ετικέτα΄΄ του πονοκεφάλου που τον ταλαιπωρεί και μετά από αναλυτικές εξετάσεις που σε καμιά περίπτωση δεν θεωρούνται μη αναγκαίες , συνεχίζει να ζει με αυτό.

Χρειάζεται από όλους του επιστήμονες υγείας μια συνολική διαχείριση του ασθενή με κεφαλαλγία ώστε τελικά να επιτυγχάνεται ο στόχος της μείωσης ή και της εξάλειψης αυτών.